“Huzurlu bir hayat sakin bir zihinle olur.” diyen Zen felsefesi öğretilerine kulak vermek daha mutlu bir hayatın basamaklarından biri olabilir.
Dinlenmek için kendinize zaman ayırmayı deneseniz de daha iyi hissetmek için ne yapacağınızı bilmediğinizde işler daha da karmaşık bir hal alabilir. Bin yıldan fazla süredir zihin üzerine düşünen Budistler, ortaya farklı yöntem ve tekniklere sahip felsefeler çıkardılar. Uzak Doğu’daki tarihi altıncı yüzyıla dayanan Budizm, Batı dünyasının 20. yüzyıl itibarıyla ilgilenmeye başladığı bir felsefe alanı. İçerisinde birden çok yöntem, öğreti ve uygulama bulunduran Budizm’in en bilinen okulu ise Zen Budizmi. İçerisinde barındırdığı meditasyon ve içe dönme gibi uygulamalı öğretileriyle modern insanın çözüm bulmakta zorlandığı zihinsel konulara eğilen Zen felsefesi, dinlenmiş bir zihne erişebilmeniz için birçok öğretiye sahip.
Zen Nedir?
Zen, meditasyon aracılığıyla erişilebilen zihinsel bir hâl olarak tanımlanabilir. Budizm’in Japon Mahayana okulunun adı olarak bilinmeye başlayan Zen; Çincedeki “Ch’an”ın Japonca telaffuzu ve aynı zamanda Sanskritçe “düşünce, meditasyon” kelimelerinin köklerine dayanır. Zen felsefesinin ortaya çıkması ve öğretilerinin yayılmasıyla birlikte, Zen varılmak istenen aydınlanma hali için kullanılan bir terime dönüşür. Sözlü ve uygulamalı öğretileri günlük hayatta kolayca uygulanabilir olan Zen felsefesi zihninizi dinginleştirmeyi temel alır. Zen’de önemli olan farkındalığa sahip ve erdemli bir insan olabilmektir.
Zen Felsefesi Bize Ne Söyler?
Budizm Hindistan’da ortaya çıktığında Batı toplumları henüz zihin, bilinç ve bilinçaltı gibi konularla ilgilenmeye başlamamıştı. Budistler; dünyanın hızına kapılmamak, gelip geçici kaygılarla baş edememek ya da yapılan işe odağını verememek üzerine uzun yıllardır düşünerek çeşitli öğreti ve yöntemler ortaya çıkardılar. Zen Budizmi bunlardan en bilineni olmakla beraber aydınlanma amacıyla meditasyon yapmayı söyleyen öğretilere sahip olmasıyla diğer Budist öğretilerden de ayrılır.
Zen felsefesi size inanmanız gereken dogmalar sunmaz. İnanmanız ya da kabul etmeniz gereken prensipleri yoktur. Bir şeyi sadece bilmek, içselleştirmeye yetmez. Bu sebeple kişinin kendi deneyimi en önemli olandır. Zen öğretilerinin amacı “yolda olmak”tır. Bu yoldaki deneyimleriniz sayesinde varoluşunuz hakkında yeniden düşünmeniz ve yeni bir bakış açısı kazanarak Nirvana’ya ulaşabilmeniz yolun kendisidir. Varılmak istenen yer Nirvana, aydınlanma yaşandığında ortaya çıkan zihinsel durumun ifadesidir. Geçmişin ve geleceğin kaygılarında kaybolmak değil, şu anın farkındalığında ve zihnin öz dinginliğinde olmak Zen felsefesinin temelini oluşturur.
Günümüzde Zen Budizmi Ne Anlama Gelir?
Modern çağda yaşayan modern insanın kaygıları, tatminsizliği ve acılarıyla baş etme yöntemleri her gün değişen bir hızda. Son yıllarda en sık duyduğunuz yöntemler arasında meditatif teknikler var. Yoga ve meditasyon Batı toplumları için yeni olsa da Orta Asya toplumlarında 1500 yıldır devam eden bir kültürel gelenek. 20. yüzyıl itibarıyla Batı toplumlarında da yer bulmaya başlayan Budizm, beraberinde getirdiği meditasyon teknikleriyle, en bilinen tanımıyla “zihin dinlendirme” aktivitesi olarak günlük hayatta yerini almıştır. Fiziksel olarak yorulduğunuzda yapmanız gereken biraz uzanıp dinlenmek, iyi bir uyku çekmek ya da iyi bir yemek yemek olabilir. Oysa zihinsel yorgunluklara fiziksel olarak dinlenmek çare değildir. Zihninizi daha fazla tanımaya ve düşüncelerinizle baş etme yöntemlerine ihtiyacınız olan anlarda, Zen Budizmi öğretilerinin söyleyeceği birkaç cümle olabilir.
Günlük Hayatınızda Kolayca Uygulayabileceğiniz Zen Öğretileri
Zihniniz ne kadar kalabalıksa yaşamınız da bir o kadar karmaşık hal alır. Gün içinde aklınıza size iyi gelen düşünceler gibi sizi huzursuz eden düşünceler de gelir. Tüm bu karmaşaya takılıp kalmak günün sonunda yerini huzursuzluğa ve tatminsizliğe bırakır. Zihni boşaltmak, düşüncelerinizin gelip gitmesine izin verecek alanı kendinize sağlamak, böyle zamanlara çare olabilir. Dingin bir zihne sahip olmak Zen felsefesinin temel öğretilerindendir. Bu öğretileri günlük hayatınızda kolayca uygulayabilirsiniz.
- Bir işe başlamadan önce sakince durun ve düşünün. Zihni dinginleştirmek âna odaklanmanıza yardımcı olur.
- Bir iş ya
- Ritüeller edinin. Temizlik ya
- İçinde bulunduğunuz anı sevgi, şefkat ve dikkatle doldurun. Bu bakış açısıyla geçmiş ve gelecekle ilgili kaygılarınızdan uzaklaşarak yaşamla bir bütün olma
Bu öğretiler gün içinde birçok dış sebepten dolayı dağılan dikkatinizi yeniden odaklanmanız gereken yere çekmenize yardımcı olabilir. Yemek yerken bir yandan dizi izleyip bir yandan yemekten sonra yapılacak işleri düşündüğünüzde, zihniniz yediğiniz yemeğin farkına varmayabilir. Tüm dikkatinizi sadece o an yaptığınız işe vermek, tüm işlerinizi farkındalıkla yapmanızı ve farklı bir içgörü kazanmanızı sağlar.
Dikkatinizi toplamak ve farkındalık kazanmak için uygulayabileceğiniz diğer bir öğreti Zen meditasyonu. Gün içerisinde kendinize ayırdığınız küçük zaman dilimlerinde bu meditasyonu uygulayarak farkındalığınızı geliştirebilirsiniz.
Zen Meditasyonu Nedir ve Nasıl Uygulanır?
Zen meditasyonu, sezgiler sayesinde öz benliğinizi kavrayabilmeyi, bu yolda varoluşunuza dair yeni bir bakış açısı kazanarak aydınlanabilmeyi amaçlayan Zen felsefesinin temeli olan bir meditasyon türü. Kutsal metinlere ve metafiziğe dayalı olmayan Zen felsefesi, dışsal bir arayışa ihtiyacınız olmadığını söyler.
Zen meditasyonu olarak bilinen Zazen, farkındalık kazanmanıza yardımcı olan basit bir yöntemdir. Oturarak yapılan bu meditasyonda dikkatinizi nefesinize vermeniz, zihninize gelen düşüncelerin tümünü tercih yapmaksızın izlemeniz ve düşünceleriniz dinginleşene kadar gelip gitmelerine izin vermeniz gerekir. Sınırsız bir farkındalık ve uyanık olma hali olarak tanımlanan Zazen, kişinin düşüncelerini müdahale etmeden sadece izlediği bir meditasyon tekniği. Bir beklenti ve hayal içerisinde olmadan uygulanması gereken Zazen, bu yönüyle diğer meditasyon türlerinden ayrılır. Zen meditasyonunda önemli olan zihnin ne yaptığınızı bilmesidir. Kişi Zen meditasyonuyla içindeki “Buda Doğası”nı bulmayı amaçlar.
Bir Zen Ustası Zen’i Nasıl Anlatır?
Zen felsefesi 6. yüzyılda ortaya çıktığından bu yana Buda’nın ve diğer Zen ustalarının öğretilerinin dilden dile aktararak oluşturduğu büyük bir külliyata sahip. Zen’i anlamak ve öğrenmek isteyenler için Zen ustaları oldukça önemlidir. Ustalar aydınlanmak isteyen kişilere yol gösterir ve deneyimlerini aktarır. Ancak bu yol en nihayetinde kişinin kendi yoludur. Ustaların öğrencilere yol gösterirken kullandığı bir yöntem olan Koan da Zen felsefesinin önemli bir parçası. Ustaların öğrencilerine üzerine düşünmeleri için sorduğu sorular ve anlattığı hikayeler için kullanılan bu terim zaman içinde ustaların öğrencileriyle aralarında geçen diyaloglar ve anekdotların tümü için kullanılan bir terim haline gelmiş. Koan’ların mantık çerçevesinde olmaması, verilecek mantıklı cevaplar bulamayan öğrencileri mantığın ötesinde düşünmeye iter. Dünyayı ve evreni açıklarken kullandığımız mantık çerçevesinin dışına çıkmak, verilecek cevabın kendiliğinden ortaya çıkmasını amaçlar. Zihnin yeni bir bakış açısı kazanması ve aydınlanma yaşamasıyla oluşan Koan’lar, Zen felsefesini en açık şekilde ifade eden öğretiler arasındadır.
Zen Zihni Başlangıç Zihnidir
Bir işe başladığınızda zihniniz ne kadar boşsa öğrenmeye, sormaya, şüphe etmeye o kadar açık olur. Zihninizi her an açık ve uyanık tutmak etrafınızda olan bitenlerin özünü görebilmenizi sağlar. Zen’de farkındalık bu sebeple önemlidir. Zaman içinde kalıplaşmış ve artık kurtulamadığınız bir hal almış düşüncelerinize dikkat çeken bir Zen öğretisi, “Zen zihni başlangıç zihnidir, gerçek zihin sessiz ve şekilsizdir.” der. Süregelen düşüncelerden arınmış ve dingin bir zihin Zen felsefesinin temelidir.
Zen felsefesi bu yanıyla günlük hayatta karşınıza çıkabilecek kaos anları ve olumsuz düşüncelerle daha kolay baş etmenize yardımcı olabilir. İşte, ailenizde ya da hiç beklemediğiniz bir anda beliren ve zihninizi meşgul eden düşünceleri, farkındalık sahibi ve ayık bir zihinle artık sizi huzursuz etmeyecek hale getirebilirsiniz. Dingin bir zihin, her düşüncenin gelip geçeceğini bilir, kaosun içinde kaybolmaya izin vermez. Zen öğretilerini uygulamaya başlamak, size farklı bir bakış açısı kazandırarak alışılagelmiş kalıpların dışına çıkmanıza yardım eder. Bu basit yöntemlerle siz de günlük hayatınızı daha ferah ve huzurlu hale getirebilirsiniz.
