Gençlerle karşılaştıkları sorunlar hakkında iletişim kurmak güç olabilir ve sadece "üstesinden gelirsin" demek asla yeterli olmayacaktır. Çocuğunuzun sorunlarını dikkate almamanız da onun duygularını ifade etme cesaretinin kırılmasına neden olabilir.
Çocuğunuzla konuşurken, onun fikirlerini ve endişelerini anladığınızı gösterin ve duygularından bahsetmesi için onu cesaretlendirin. Aktif dinleme becerisi kazanmanız, iyi bir iletişimin altın kuralıdır. Telaşla onları düzeltmeye girişmek yerine, sorunlarına empati ile yaklaşın ve anlatacaklarını dinlemek için her zaman yanında olduğunuzu hissettirin.
Etkin dinleme alıştırması
Bir ebeveyn ile çocuğu arasındaki bu konuşma, çocuğunuz ile iletişim kurarken aktif dinleme becerilerini nasıl kullanabileceğinizi göstermektedir:
Ebeveyn: Sorun ne canım?
Çocuk: Bir şey yok, git başımdan. Neden kapıyı çalmıyorsun?
Ebeveyn: Özür dilerim. Ağladığını duydum. Neden ağlıyorsun, anlatmak ister misin?
Çocuk: Anlamazsın ki.
Ebeveyn: Anlayabilirim ya da en azından anlamaya çalışabilirim. Yaşadıklarımızın ne kadar benzer olduğunu görünce şaşırabilirsin bile.
Çocuk: Gerçekten mi?
Ebeveyn: Gerçekten. Ne oldu?
Çocuk: (burnunu çeker) Alex benim dışımda herkese vereceği partiyle ilgili mesaj göndermiş.
Ebeveyn: Tatlım. Bu gerçekten çok üzücü.
Çocuk: Dalga geçmeyi bırak. O kadar da korkunç bir şey olmadığını biliyorum, ama...
Ebeveyn: Anlıyorum. Bu tür şeylerin ne kadar üzücü olabileceğini ve sana kendini nasıl hissettirdiğini anlıyorum. Bana da benzer bir şey olmuştu ve kendimi gerçekten de dışlanmış hissetmiştim.
Çocuk: Neden, sana ne olmuştu?
Ebeveyn: Senin yaşındayken, en iyi arkadaşım Sam ile birlikte plaja giderdik. Ama bir gün bana artık plaja gitmek istemediğini söyledi. Sonra onu plajda okuldan başka biriyle gördüm.
Çocuk: Ne yaptın peki?
Ebeveyn: Kendimi çok kötü hissetmiştim. Eve gittim ve anneannen ağladığımı gördü.
Çocuk: Anneannem ne dedi peki?
Ebeveyn: Buna benzer bir konuşma yaptık ve bana olayın üstesinden geleceğimi söyledi.
Çocuk: Başarabildin m?
Ebeveyn: Evet, anneannen haklıydı, sonuçta o olayı atlattım. Konuyu bu kadar büyüttüğüm için anneannenin de moralinin bozulduğunu hissettim. Oysa yaşadığım olay benim için çok ciddi bir şeydi. İstenmeyen biri olmanın bana kendimi nasıl hissettirdiğini çok iyi hatırlıyorum.
Çocuk: Ben de senin canını mı sıktım?
Ebeveyn: Hayır, şu an kendini nasıl hissettiğini çok iyi anlıyorum; bu tür şeylerde dışlanmak insana kendini çok kötü hissettirir.
Çocuk: Ne yapacağımı bilmiyorum.
Ebeveyn: Ben de bilmiyordum. Sonuçta, Sam ile arkadaşlık etmemin benim için çok da iyi bir şey olmadığını fark ettim. Birbirimiz için çok da uygun değildik. Böylece, bana yaptığı şeylere üzülmemeyi öğrendim ve sonuçta kendimi daha iyi hissetmeye başladım. Sen de böyle hissetmeye başlayacaksın.
Sorularını hassas bir şekilde soran ve biraz da kendi deneyimini paylaşan bu ebeveyn, çocuğunu neyin üzdüğünü öğrenmiş oldu. Böylece, çocuk dinlendiğini ve desteklendiğini hissetti. Ayrıca çocuğuna üzüldüğü şeyin "saçma" ve "abartı" olmadığını düşündüğünü anlatarak, gelecekte de aralarındaki iletişim kanalını açık tutmayı başardı.
*Gizliliği korumak adına, bu sayfalarda dile getirdiğimiz öykülerdeki insanların gerçek isimlerini kullanmadık. Ancak, anlatılan öyküler gerçektir.
Aktif dinleme teknikleri
Aktif dinleme becerileri nasıl işe yarar
Aralarında uzlaşmazlık olan tarafların yaptıkları görüşmelerde (savaş veya grev gibi durumlarda), tarafların karşısındakinin söylediklerini tekrar etmeleri önerilir, çünkü böylece taraflar birbirine empati göstermiş olur. Söylediklerini tekrar ederek, siz de çocuğunuzun ona empati ile yaklaştığınızı düşünmesini sağlayın.
Örneğin, şöyle diyebilirsiniz: “Yani, arkadaşının artık seni sevmediğini düşünüyorsun, öyle mi?” İlk başta bu sözler sahte gibi görünebilir, ama çocuğunuzun onu anladığınızı ve dinlediğinizi görmesini sağlar.
Çocuğunuzun özgüveni, sosyal bir ortamda zarar gördüğünde, özgüvenini yeniden inşa etmesi için ona yardımcı olabilirsiniz. Çocuğunuzun sevildiğine inanmasını sağlayın, iyi özelliklerine odaklanın ve yaşadığı iyi deneyimleri hatırlatın.
Dove Özgüven Projesi Uzmanı Dr. Christina Berton, bazı ebeveynlerin kendi deneyimlerine ve tavsiyelerde bulunmaya fazla odaklandıklarını söylüyor. “Ebeveynlerin, konunun çocukları ile ilgili olduğunu unutmamaları gerekiyor,” diyor Berton. “Onların kendilerini ifade etme hızına göre hareket edin; çünkü önemli olan onların kendilerini ifade edebilmelerini sağlamak, duygu, düşünce ve ihtiyaçlarını anladığınızı hissettirmektir."
