Τι είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός και πώς μπορείτε να τον αποτρέψετε;

Στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή, η εικόνα παίζει σημαντικότερο ρόλο στη ζωή των νέων σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές. Σε έναν κόσμο με selfies και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πανταχού παρόντα τηλέφωνα με κάμερες και εύχρηστο λογισμικό επεξεργασίας εικόνων, δεν είναι περίεργο που οι νέοι ασχολούνται τόσο πολύ με την εμφάνιση.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Ο «διαδικτυακός εκφοβισμός» ορίζεται ως η χρήση αυτών των τεχνολογιών και των πλατφορμών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για κακόβουλους σκοπούς. Σύμφωνα με μια μελέτη του οργανισμού Anti-Bullying Alliance (Συμμαχία κατά του εκφοβισμού) στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχεδόν οι μισοί (45%) γονείς ανησυχούν για το ενδεχόμενο τα παιδιά τους να υφίστανται διαδικτυακό εκφοβισμό.

Και έχουν δίκιο να ανησυχούν — έρευνες δείχνουν ότι περισσότεροι από τους μισούς εφήβους έχουν βιώσει διαδικτυακό εκφοβισμό. Όπως και με τον εκφοβισμό δια ζώσης, είναι κι αυτός ταπεινωτικός για τα θύματα, ενώ τα περισσότερα δεν μιλούν στους γονείς τους όταν τους συμβεί.

«Φαινόμενα εκφοβισμού υπήρχαν από τις απαρχές του χρόνου», λέει η Lisa Lister, εκπαιδεύτρια στον τομέα της ευεξίας, δημιουργός του διαδικτυακού τόπου The Sassy She και μέλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Dove Self-Esteem Project. «Σήμερα όμως, οι νέοι διαθέτουν μια καινούρια γκάμα εργαλείων για να ασκήσουν εκφοβισμό».

Οι επιπτώσεις του διαδικτυακού εκφοβισμού

Μία από τις μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ διαδικτυακού και δια ζώσης εκφοβισμού – χάρη στην οποία ο πρώτος είναι ιδιαίτερα ύπουλος – είναι ότι τα θύματα του διαδικτυακού εκφοβισμού δεν μπορούν να κρυφτούν πουθενά. 

Αν έχετε βιώσει ποτέ εκφοβισμό, ξέρετε τι μεγάλη δοκιμασία είναι. Εκτός από τον σωματικό ή συναισθηματικό πόνο που προκαλεί ο ίδιος ο εκφοβισμός, υπάρχει ο συνεχής φόβος για την επόμενη επίθεση και το πλήγμα στην αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή σας. 

Το σπίτι, και ιδιαίτερα το υπνοδωμάτιο ενός νέου ανθρώπου, ήταν ένα καταφύγιο από αυτό το είδος θυματοποίησης στο παρελθόν. Σήμερα όμως, εκεί που το παιδί σας θα έπρεπε να νιώθει πιο ασφαλές, εξακολουθεί να μπορεί να πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού – με γραπτά μηνύματα, e-mails, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή ταπεινωτικά βίντεο στο YouTube.

Τα κίνητρα των διαδικτυακών εκφοβιστών

Μία ακόμα σημαντική διαφορά ανάμεσα στις δύο αυτές μορφές εκφοβισμού είναι ότι ο διαδικτυακός εκφοβισμός παρέχει έναν βαθμό ανωνυμίας στον εκφοβιστή, χάρη στην οθόνη που παρεμβάλλεται ανάμεσα σε αυτόν και στο θύμα του. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι τα πειράγματα και οι κοροϊδίες μπορεί να είναι πιο έντονα από ό,τι αν συνέβαιναν δια ζώσης.

Στον διαδικτυακό κόσμο, ένας εκφοβιστής συχνά είναι λιγότερο συγκρατημένος – μια έννοια που αποδίδεται με τον όρο «άρση αναστολών», με αποτέλεσμα να κάνει πράγματα που δεν θα έκανε αν βρισκόταν πρόσωπο με πρόσωπο με το θύμα του. Επειδή ο εκφοβιστής δεν χρειάζεται να γίνει αυτόπτης μάρτυρας των επιπτώσεων που έχουν τα σκληρά λόγια και η κοροϊδία του ούτε να βρεθεί σε ζωντανή αντιπαράθεση με το θύμα του, αποθρασύνεται ακόμα περισσότερο.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός σημαίνει επίσης ότι τα πειράγματα έχουν πολύ μεγαλύτερο κοινό και είναι πιο δύσκολο να ελεγχθεί η διάδοσή τους. Μια δυσάρεστη εικόνα, που μπορεί μάλιστα να έχει παραποιηθεί, μπορεί να διαδοθεί πολύ γρήγορα και μακριά αν ο εκφοβιστής την αναρτήσει σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης ή διαδικτυακό τόπο. 

Ο αντίκτυπος του διαδικτυακού εκφοβισμού στα θύματα

Δεν είναι τυχαίο που ο διαδικτυακός εκφοβισμός πλήττει ιδιαίτερα τους νέους και σχετίζεται με την κατάθλιψη, τη χρήση ουσιών και, σε ορισμένες τραγικές περιπτώσεις, ακόμα και με την αυτοκτονία των θυμάτων.

Ως γονιός, ενημερωθείτε για τους ειδικούς κινδύνους του διαδικτυακού εκφοβισμού και για τις πιθανούς κινδύνους που διατρέχει το παιδί σας. Ευαισθητοποιηθείτε περισσότερο διαβάζοντας την παρακάτω λίστα ελέγχου και βοηθήστε τον γιο ή την κόρη σας να αποτρέψουν και να καταπολεμήσουν τέτοιου είδους συμπεριφορές.

Τύποι διαδικτυακού εκφοβισμού

Ένα διαδικτυακός εκφοβιστής μπορεί να κρυφτεί πίσω από την ανωνυμία που του παρέχει το διαδίκτυο και να επιδοθεί σε ιδιαίτερα σκληρές μορφές εκφοβισμού, όπως:

Βίντεο με θέμα «Είμαι όμορφη;»: ιδιαίτερα τα κορίτσια που πέφτουν θύμα εκφοβισμού ή νιώθουν ανασφάλεια για την εμφάνισή τους συχνά αναρτούν εικόνες ή βίντεο στο διαδίκτυο με τίτλο «Είμαι όμορφη ή άσχημη;», που συνοδεύονται από απελπιστικά θλιβερά μηνύματα όπως: «Οι άνθρωποι μου λένε συνέχεια ότι είμαι άσχημη και θέλω να ξέρω – είναι αλήθεια;» Αυτά τα βίντεο συχνά πυροδοτούν απίστευτα σκληρά σχόλια που προκαλούν μεγάλο πόνο στο άτομο που τα ανάρτησε και μπορεί μάλιστα να πυροδοτήσουν έναν ξεχωριστό κύκλο διαδικτυακού εκφοβισμού.

Τρολάρισμα: ο όρος «τρολ» σημαίνει ένα άτομο που προκαλεί αναστάτωση στο διαδίκτυο, συχνά επιδεικνύοντας ακραία προσβλητικές και προκλητικές συμπεριφορές. Ορισμένοι νέοι κατατρέχονται από τρολ – τα οποία κατά πάσα πιθανότητα είναι επίσης νεαρά άτομα – που τους κοροϊδεύουν ανελέητα για ευαίσθητα θέματα όπως η εμφάνισή τους, ή τους επαναλαμβάνουν πόσο μισητοί είναι.

Παρασιτική πορνογραφία (Parasite porn): πρόκειται για την περίπτωση όπου προκλητικές ή σεξουαλικές εικόνες και βίντεο που έχουν αναρτηθεί από νέους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ή ίσως έχουν σταλεί σε ιδιωτικά γραπτά μηνύματα, αναδημοσιεύονται σε άλλους διαδικτυακούς τόπους με περισσότερο δημόσιο χαρακτήρα.