Wat is actief luisteren, en hoe draagt dit bij aan de communicatie met je kind?

Het kan moeilijk zijn om met pubers te praten over hun problemen; het is vrij makkelijk om te zeggen: 'Je komt er wel overheen.' Maar deze onverschillige reactie kan ertoe leiden dat ze hun gevoelens voortaan voor zich houden.

Erken tijdens een gesprek met je kind zijn/haar ideeën en moedig je kind aan om over gevoelens te praten. Actief luisteren is de sleutel tot goede communicatie. Leef mee met hun problemen in plaats van meteen te proberen een oplossing te bieden en laat weten dat je er altijd bent om naar hen te luisteren als ze ergens mee zitten.

Actief luisteren in de praktijk

Dit gesprek tussen een ouder en kind laat zien hoe je actief luisteren toe kunt passen in de communicatie met je kind:

Ouder: Lieverd, wat is er?

Kind: Niets, ga weg. Waarom klop je nooit?

Ouder: Oh, sorry. Ik dacht dat ik je hoorde huilen. Wil je vertellen wat er aan de hand is?

Kind: Dat begrijp jij toch niet.

Ouder: Ik denk het wel en ik kan het in ieder geval proberen. Je zal versteld  staan over hoe vergelijkbaar onze ervaringen kunnen zijn.  

Kind: Echt?

Ouder: Echt waar. Wat is er aan de hand?

Kind: (snift) Alex heeft iedereen een berichtje gestuurd over haar feestje behalve mij.

Ouder: Oh, liefje. Dat is vreselijk.

Kind: Doe niet zo sarcastisch. Ik weet dat er ergere dingen zijn, maar...

Ouder: Ik begrijp het wel. Het is heel vervelend als dat soort dingen gebeuren en ik kan me voorstellen hoe je je voelt. Ik heb ook weleens zoiets meegemaakt en ik weet dat ik me echt buitengesloten voelde.

Kind: Waarom, wat was er gebeurd?

Ouder: Toen ik net zo oud was als jij gingen mijn beste vriend Sam en ik altijd samen naar het strand. Maar op een dag zei hij dat hij niet meer naar het strand wilde. En toen zag ik hem op het strand met iemand anders van school.

Kind: Wat deed je toen?

Ouder: Ik voelde me verschrikkelijk. Ik ging naar huis en oma vond me huilend op bed.

Kind: Wat zei oma?

Ouder: We hadden een gesprek net zoals wij nu, en ze zei dat ik er wel overheen zou komen.

Kind: En was dat ook zo?

Ouder: Ja, ze had gelijk, uiteindelijk kwam ik eroverheen. Ik had het idee dat ze vond dat ik me druk maakte om niks. Maar ik vond het echt heel erg. Ik kan me nog herinneren hoe afgewezen ik me voelde.

Kind: Vind jij dat ik me druk maak om niks?

Ouder: Nee, ik begrijp heel goed hoe je je nu voelt; het voelt niet fijn om zo buitengesloten te worden.

Kind: Ik weet niet wat ik eraan kan doen.

Ouder: Dat wist ik ook niet. Uiteindelijk realiseerde ik me dat bevriend zijn met Sam waarschijnlijk niet het beste was voor mij. We pasten niet echt bij elkaar. Dus ik leerde om me niets aan te trekken van de dingen die hij deed en uiteindelijk voelde ik me beter. Net zoals jij je uiteindelijk beter zult voelen.

Door voorzichtig vragen te stellen en eigen ervaringen te delen, kwam deze ouder erachter wat haar kind dwarszat. Hierdoor voelde die zich gehoord en gesteund. En daarna werd het nog makkelijker die gevoelens te uiten, omdat ze niet afgedaan werden als overdreven of aanstellerij.

* Om privacyredenen hebben we de namen van alle mensen die hun verhaal vertellen veranderd. De verhalen die ze vertellen, zijn echter allemaal waar.

Technieken voor actief luisteren

Hoe actief luisteren werkt

Bij onderhandelingen tussen mensen in conflictsituaties (zoals oorlogen en stakingen) wordt geadviseerd te herhalen wat de tegenpartij zegt, omdat dit empathie toont. 

Probeer dit ook met je kind en herhaal de woorden die het zegt.

Zeg bijvoorbeeld: 'Dus je maakt je zorgen dat je vriendin je niet meer leuk vindt?' Het klinkt in het begin misschien wat gemaakt, maar het laat zien dat je echt luistert en het begrijpt. 

Als het zelfvertrouwen een klap krijgt door iets naars in zijn of haar vriendenkring, kun je helpen om dat zelfvertrouwen weer op te bouwen. Stel je kind gerust dat het geliefd is, benadruk de kwaliteiten van je kind en herinner je kind aan goede ervaringen.

Deskundige dr. Christina Berton, betrokken bij het Dove Self-Esteem Project, zegt dat sommige ouders misschien te veel op hun eigen ervaringen afgaan en zich focussen op het geven van adviezen.

'Het is belangrijk dat ouders zich realiseren dat het om hun kind gaat', zegt ze. 'Volg hun tempo, het gaat erom dat ze zich kunnen uiten en dat hun gevoelens, gedachten en behoeften er mogen zijn.'